کد مطلب:312319 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:225
آن حق گزاران
برگرفته از: «لیس فی الارض... و لا اقوم بحقنا منهم».
در این روایت بلند نبوی، یاوران حسین (ع) از حق گزاران رسول خدا (ص) شمرده شده اند.
[ صفحه 177]
خداوند برای هر آنچه انسان در زندگی فردی و اجتماعی خود به گونه ای با آن ارتباط دارد، حق خاصی مشخص كرده است؛ از اجزای پیكر آدمی تا محیط پیرامون او، از پدر، مادر، آشنایان، دوستان و همسایگان تا حیوانات و خلاصه هر موجودی كه به شكلی در حیات او نقشی به عهده دارد، در نگاه اسلام برای او حقی بر عهده ی انسان ثابت است.
امام سجاد (ع) در رساله ی حقوق خود چنین می فرماید:
اعلم رحمك الله ان لله علیك حقوقا محیطة بك فی كل حركة تحركتها او سكنة سكنتها او منزلة نزلتها او جارحة قلبتها و آلة تصرفت بها بعضها اكبر من بعض. و اكبر حقوق الله علیك ما اوجبه لنفسه تبارك و تعالی من حقه الذی هو اصل الحقوق و منه تفرع ثم اوجبه علیك لنفسك من قرنك الی قدمك علی اختلاف جوارحك... [1] .
بدان - خداوند تو را رحمت كند - كه خداوند بر تو حقوقی دارد كه تو را در هر حركتی كه انجام می دهی یا هر وقفه ای كه در آن وا می ایستی یا هر منزلتی كه به آن وارد می شوی یا هر عضوی كه به حركت در می آوری و هر ابزاری كه به كار می گیری، در همه ی این ها تو را احاطه كرده اند. برخی از این حقوق بزرگ تر از برخی دیگرند. و بزرگ ترین حق خدا بر تو آن است كه برای خود واجب كرد، از همان حق كه ریشه ی همه ی حقوق است و همه ی حقوق از آن ناشی می شوند. سپس حق را بر تو و برای تو از سر تا پایت و بر اساس تفاوت اعضا واجب ساخت.
آن گاه حضرت در بخش های بعدی، حقوق اعضا و جوارح بدن، مانند گوش، چشم و...؛ و حقوق افعال، مانند نماز، روزه و...، و حقوق صاحبان حق، مانند پیشوایان، زیر دستان، آشنایان، معلمان، زنان، بردگان، پدر، مادر و برادر را بر شمرده اند.
بر اساس این گفتار امام سجاد (ع) خدای متعال تعیین كننده ی حقوق و ارزش گذار آن ها است و بازگشت همه ی حقوق به حق الله است. او تنها كسی است كه رموز و مصالح
[ صفحه 178]
آفرینش موجودات و هر آنچه را در بهبود وضعیت و تنظیم مناسبات اجتماعی آنان مؤثر است كاملا می شناسد و بر اساس حكمت الهی خود، قوانین ثابت تكوینی و تشریعی را بنیاد می نهد.
در نظام ارزشی اسلام، همه ی صاحبان حق دارای مرتبه ی واحد و ارزش یكسان حقوقی نیستند و ارزش هر حق، متناسب با صاحب آن حق، قرار داد شده است. هر اندازه صاحب حق در حیات آدمی و دیگر شئونات وجودی او، نقش مؤثرتری ایفا كند، ارزش بیش تری دارد. مثلا حق مادر به گونه ای است كه حق برادر نیست. حتی حقوق اعضای بدن نیز نسبت به یكدیگر متفاوت اند. بر اساس همین معیار است كه «حق الله» بزرگ ترین حق و حقوق رسول خدا و اهل بیت گرامی اش - صلوات الله علیهم اجمعین - در درجه ی بعد از آن قرار دارد.
در این روایت بلند نبوی، یاوران حسین (ع) از حق گزاران رسول خدا (ص) شمرده شده اند.
[ صفحه 177]
خداوند برای هر آنچه انسان در زندگی فردی و اجتماعی خود به گونه ای با آن ارتباط دارد، حق خاصی مشخص كرده است؛ از اجزای پیكر آدمی تا محیط پیرامون او، از پدر، مادر، آشنایان، دوستان و همسایگان تا حیوانات و خلاصه هر موجودی كه به شكلی در حیات او نقشی به عهده دارد، در نگاه اسلام برای او حقی بر عهده ی انسان ثابت است.
امام سجاد (ع) در رساله ی حقوق خود چنین می فرماید:
اعلم رحمك الله ان لله علیك حقوقا محیطة بك فی كل حركة تحركتها او سكنة سكنتها او منزلة نزلتها او جارحة قلبتها و آلة تصرفت بها بعضها اكبر من بعض. و اكبر حقوق الله علیك ما اوجبه لنفسه تبارك و تعالی من حقه الذی هو اصل الحقوق و منه تفرع ثم اوجبه علیك لنفسك من قرنك الی قدمك علی اختلاف جوارحك... [1] .
بدان - خداوند تو را رحمت كند - كه خداوند بر تو حقوقی دارد كه تو را در هر حركتی كه انجام می دهی یا هر وقفه ای كه در آن وا می ایستی یا هر منزلتی كه به آن وارد می شوی یا هر عضوی كه به حركت در می آوری و هر ابزاری كه به كار می گیری، در همه ی این ها تو را احاطه كرده اند. برخی از این حقوق بزرگ تر از برخی دیگرند. و بزرگ ترین حق خدا بر تو آن است كه برای خود واجب كرد، از همان حق كه ریشه ی همه ی حقوق است و همه ی حقوق از آن ناشی می شوند. سپس حق را بر تو و برای تو از سر تا پایت و بر اساس تفاوت اعضا واجب ساخت.
آن گاه حضرت در بخش های بعدی، حقوق اعضا و جوارح بدن، مانند گوش، چشم و...؛ و حقوق افعال، مانند نماز، روزه و...، و حقوق صاحبان حق، مانند پیشوایان، زیر دستان، آشنایان، معلمان، زنان، بردگان، پدر، مادر و برادر را بر شمرده اند.
بر اساس این گفتار امام سجاد (ع) خدای متعال تعیین كننده ی حقوق و ارزش گذار آن ها است و بازگشت همه ی حقوق به حق الله است. او تنها كسی است كه رموز و مصالح
[ صفحه 178]
آفرینش موجودات و هر آنچه را در بهبود وضعیت و تنظیم مناسبات اجتماعی آنان مؤثر است كاملا می شناسد و بر اساس حكمت الهی خود، قوانین ثابت تكوینی و تشریعی را بنیاد می نهد.
در نظام ارزشی اسلام، همه ی صاحبان حق دارای مرتبه ی واحد و ارزش یكسان حقوقی نیستند و ارزش هر حق، متناسب با صاحب آن حق، قرار داد شده است. هر اندازه صاحب حق در حیات آدمی و دیگر شئونات وجودی او، نقش مؤثرتری ایفا كند، ارزش بیش تری دارد. مثلا حق مادر به گونه ای است كه حق برادر نیست. حتی حقوق اعضای بدن نیز نسبت به یكدیگر متفاوت اند. بر اساس همین معیار است كه «حق الله» بزرگ ترین حق و حقوق رسول خدا و اهل بیت گرامی اش - صلوات الله علیهم اجمعین - در درجه ی بعد از آن قرار دارد.
[1] تحف العقول، ص 291؛ بحارالانوار، ج 74، ص 2.